De tabel hierboven laat de verhouding zien tussen banen en woningen. De index varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken). De gemeente Pijnacker-Nootdorp kent dagelijks een grote forenzenstroom; 21.000 inwoners hebben hun werk buiten Pijnacker-Nootdorp. Vanuit de regio forenzen dagelijks 10.000 mensen naar hun werk in Pijnacker-Nootdorp. Daardoor is deze verhouding bij ons lager dan het landelijke gemiddelde. Het aandeel werkenden is in 2019 iets hoger geworden vanwege het toegenomen aantal banen (bron: LISA).

De tabel hierboven laat zien dat in 2019 het aantal banen per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15-65 in de gemeente gestegen is. Voorgaande jaren was er sprake van een kleine daling van het aantal banen. Over de ontwikkeling van het aantal ZZP’ers in 2019 zijn nog geen nieuwe cijfers beschikbaar. De verwachting is dat ook in 2019 een stijging te zien zal zijn (bron: LISA).

De tabel hierboven laat zien dat het aantal bedrijfsvestingen per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15-65 jaar, is gestegen. In 2019 zijn er nieuwe bedrijven naar Pijnacker-Nootdorp gekomen en is de werkloosheid verder gedaald.

Effecten coronacrisis

De coronacrisis zal van invloed zijn op het werkloosheidspercentage, het aantal banen, de arbeidsparticipatie en het aantal ZZP'ers. De effecten laten zich nog niet voorspellen en worden naar verwachting begin 2021 pas duidelijk. Uit de eerste cijfers bij de Kamer van Koophandel blijkt dat in de periodie maart tot juli 2020 er zeven faillisementen zijn geregistreerd. Dat zijn er twee meer in dezelfde periode vorig jaar.

De economie in Zuid-Holland

In 2019 was er nog sprake van economische groei in Zuid-Holland (1,8 %). Het CPB heeft verschillende scenario’s doorgerekend wat de economische impact kan zijn van de coronacrisis. Op dit moment wordt voor de MRDH uitgegaan dat de economische groei in 2019 (1,8) daalt naar -7.7% economische krimp in 2020 en weer stijgt naar economische groei van 2% in 2021. Vertaald naar de MRDH zou dat een economische krimp betekenen van -6% in 2020 en groei van 2,5% in 2021.

Het gaat om een krachtige vraaguitval in 2020 en een traag herstel ten aanzien van vertrouwen bij consumenten, investeringen en consumptie. De verwachting is dat de arbeidsmarkt met vertraging reageert. Werkloosheid en werkgelenheid kunnen er langer over doen om te herstellen (bron: NEO observatory).

Regionale ontwikkelingen

In 2020 is vanuit de regionale samenwerking gewerkt aan de thema´s uit de strategische agenda van de MRDH:

• Vernieuwen Economie;
• Versterken stad en omgeving;
• Verbeteren bereikbaarheid;
• Veranderen Energie.

De meerwaarde en noodzaak van regionale samenwerking blijkt juist in deze coronacrisis. Vlak voor het uitbreken van de crisis werden economische cijfers gepubliceerd die aantoonden, dat we er als regio veel beter voor staan dan vijf jaar geleden en beter een crisis kunnen opvangen. Maar ook toen al was duidelijk dat het vestigingsklimaat ook nog zijn zwakke plekken kent en moet worden versterkt. Vanuit die goede uitgangspositie met bijbehorende uitdagingen moet er nu gezamenlijk opgetrokken worden om de negatieve economische effecten zo goed mogelijk op te vangen en een stevig herstel in te zetten.

De MRDH heeft hierbij haar rol als platformorganisatie ingezet om gemeenten te ondersteunen en van elkaar te laten leren. De inzet van de MRDH concentreert zich op vier punten:

1. Kennisuitwisseling & harmonisatie van maatregelen;
2. Regionale ondersteuning voor de gemeenten;
3. Eextra impuls regionale programma’s;
4. Economische impact & analyse.

Daarnaast wordt er vanuit de MRDH ook doorgewerkt aan de lopende programma’s om het vestigingsklimaat te versterken. Zo is er in 2020 gewerkt aan een innovatieprogramma food, met het doel om innovaties en (sectorale) crossovers aan te jagen en te faciliteren. De uitvoering van het programma zal in 2021 starten.

Ondanks de coronacrisis is de beschikbaarheid van voldoende bedrijventerreinen voor nieuwe bedrijfsvestigingen in de regio een urgent vraagstuk. Om te sturen op voldoende (groei)ruimte voor werkgelegenheid in de verstedelijkingsopgave, is de Provincie in 2020 gestart met het actualiseren van haar bedrijventerreinenstrategie. Vanuit de regionale samenwerking in de MRDH is daar input voor geleverd en zijn er bestuurlijke gesprekken met de provincie gevoerd.

Businesspark Haaglanden (BPH) heeft in 2020 verder ingezet op de uitwerking van de nieuwe samenwerking met nieuwe deelnemers. Nieuwe statuten zijn opgesteld. Deze statuten worden eind 2020 aan de raad ter besluitvorming voorgelegd. Vanuit BPH wordt ingezet op een goede balans tussen kwaliteit en kwantiteit van de werklocaties in de regio en goede afstemming met andere ruimtelijke functies.

In 2020 is binnen de Greenport West Holland verder gewerkt aan de uitvoering van het meerjarenprogramma 2019-2020. Ook het tuinbouwcluster heeft te maken gekregen met de coronacrisis. Vraaguitval, stilvallen van export en logistieke problemen verstoren abrupt de cyclus van productie, handel en verkoop van vers producten zoals bloemen, planten, groenten en fruit en zaden en jong plantgoed. De samenwerkende, landelijke tuinbouworganisaties – waaronder Greenport West-Holland – inventariseren welke maatregelen de sector zelf kan nemen om de eerste pijn te verzachten en zijn met het Rijk in overleg getreden over de realisatie van een noodfonds. Daarnaast wordt richting Provincie en Rijk gelobbyd om de sector zo goed mogelijk te ondersteunen.

Glasvisie Oostland

In januari 2020 is het werkboek Oostland vastgesteld. Voor het werkboek Oostland is een uitgebreide inventarisatie uitgevoerd op verschillende thema’s van het regionale glastuinbouwcluster Oostland. Na deze inventarisatie en het benoemen van de ambities, zijn deze vertaald naar de kansen voor de glastuinbouw. Het werkboek Oostland bevat dus nog geen uitgewerkte visie. Met dit werkboek Oostland is een tussenstap gemaakt om de vier gemeenten de gelegenheid te bieden, de toekomstbestendigheid van de glastuinbouwlocaties te kunnen betrekken in hun omgevingsvisies en daarin een integrale keuze te kunnen maken in relatie tot andere lokale en regionale ruimtelijke vraagstukken. Met het Werkboek als vertrekpunt wordt nu met stakeholders gewerkt aan een uitvoeringsplan. De effecten van de coronacrisis worden daarin meegewogen. In 2021 wordt uitvoering gegeven aan dit plan.

Arbeidsmigranten

In diverse sectoren van onze economie werken arbeidsmigranten. Deze mensen vormen een belangrijk onderdeel van het economisch functioneren van bijvoorbeeld de glastuinbouw. Dat leidt ook tot een behoefte aan kwalitatief goede huisvesting voor deze werknemers. We verkennen of en onder welke voorwaarden er binnen onze gemeente mogelijkheden zijn om invulling te geven aan deze behoefte. Daarvoor gaan we in 2020/2021 in gesprek met de raad en stakeholders. De uit dit gesprek voortvloeiende ruimtelijke consequenties worden, indien nodig, vertaald in de omgevingsvisie.

Herijking Economische Visie en uitvoeringsagenda

Eind 2019 is de nieuwe economische visie door de raad vastgesteld. De nieuwe koers richt zich op:

• Een duurzaam en toekomstgerichte ondernemersklimaat;
• Waar ondernemers ruimte wordt geboden om met hun bedrijven in te spelen op economische trends en ontwikkelingen;
• Waarbij het groene en dorpse karakter een van de drijvende vestigingsvoorwaarde is, ondernemers blijven graag in Pijnacker-Nootdorp ondernemen;
• Waar ondernemers het ondernemersklimaat (2019: 6,2) en de gemeentelijke dienstverlening (2019: 5,8) waarderen met minimaal een 7,0.

In maart 2020 is de Actieagenda Economie vastgesteld en is gestart met de uitvoering van de actiepunten. In 2021 wordt de actieagenda verder uitgevoerd.

In november 2019 heeft het bestuur van de Stichting Pijnacker-Nootdorp Marketing het jaarverslag 2019 en jaarplan 2020 vastgesteld. Vanwege de coronacrisis is er in de eerste helft van 2020 vooral inzet gepleegd op:

• Campagne ‘Koop Lokaal’;
• Ondersteuning van het initiatief ‘Heel Pijnacker-Nootdorp helpt’;
• Campagne ‘Samen komen we de crisis door’.

In 2020 is het derde citymarketing magazine uitgebracht, is er een nieuwe promotiefilm gemaakt en wordt er door middel van gebiedsmarketing het groene woon-werk klimaat gepromoot. Verschillende bedrijventerreinen, winkelcentra en ondernemers komen hierbij aan bod. De bestaande Stichting Pijnacker-Nootdorp Marketing is inmiddels opgeheven. Er is een citymarketing adviescommissie gestart om de citymarketing te waarborgen. Voor citymarketing is 2020 door de komst van de coronacrisis een tussenjaar geworden. Plannen voor 2021 worden in het najaar van 2020 vorm gegeven, aangescherpt en vastgesteld.

Herstructurering en verduurzaming glastuinbouwgebieden

In 2020 zijn de Komkommerweg, de Zijdeweg én de doortrekking van de Hoogseweg opgeleverd. Met deze nieuwe ontsluitingen wordt de economische potentie van deze gebieden verder geoptimaliseerd. Restgronden van de gemeente zijn verkocht en de samenwerking met HOT (Herstructurering Ontwikkeling Tuinbouw) is gecontinueerd. Ondanks de coronacrisis heeft uitbreiding van het netto glasareaal plaatsgevonden en wordt er onderhandeld over gemeentelijke percelen ten behoeve van de glastuinbouw. In 2021 wordt waarschijnlijk verder duidelijk wat de effecten van de coronacrisis in de glastuinbouw zijn. We zien nu dat de glastuinbouw weer wat opkrabbelt en er vanuit Tuinbouw Nederland en de Greenport West Holland aan herstelplannen wordt gewerkt.

Detailhandel en winkelcentra

Per 1 juli 2020 is de leegstand (winkelvloeroppervlak) opgelopen naar 5,75%. Dit is onder het niveau van frictieleegstand en ruim beneden het regionale gemiddelde. De uitdaging om de centra toekomstbestendig en bruisend te krijgen en te houden wordt naar verwachten groter. De coronacrisis heeft aan bepaalde branches in de detailhandel flinke schade toegebracht, met name de horeca en de non-food. Wat de uiteindelijke consequenties zijn voor onze lokale winkelcentra is nog niet te voorspellen.

In 2020 hebben Winkelcentrum Parade en Pijnacker Centrum stappen gezet in de digitalisering van de Economie. Zo heeft de Parade Nootdorp meegedraaid met het Hypelab. Het Hyplab is een real-time leeromgeving waar ondernemers kunnen ontdekken welke digitale innovaties van waarde kunnen zijn voor eigen winkel en winkelgebied. Verder is in 2020 samen met ondernemers van de Parade gewerkt aan een verbeterplan voor de openbare ruimte.

In 2021 moeten de stakeholders voor Pijnacker Centrum tot een nieuwe samenwerkingsovereenkomst komen, om het huidige centrummanagement al dan niet te continueren. Verder zal in 2021 de herinrichting van het Raadhuisplein afgerond worden. De mogelijkheden voor gezamenlijk centrummanagement in Parade Nootdorp zijn in de tweede helft 2020 verkend met ondernemers en vastgoedeigenaren.

Bedrijventerreinen

In de nieuwe Economische Visie is opgenomen dat de focus bij de bedrijventerreinen moet komen op duurzaam en nieuw ondernemersschap en het behoud van het groene en dorpse karakter. Zo moet er met name ingezet worden op de kwaliteit van werklocaties en niet op kwantiteit. In 2020 is daarom gestart met een bedrijventerreinenstrategie en worden vanuit de energietransitie verduurzamingsplannen voor de bedrijventerreinen opgesteld.

De coronacrisis heeft ook effect gehad op de verkoop van bedrijfskavels. De sterke vraag naar kavels is nog steeds aanwezig. Ondernemers zijn echter behoedzamer geworden in het aangaan van overeenkomsten.

Heron

In 2020 is op Heron camerabewaking gerealiseerd, wat is samengegaan met de aanleg van glasvezel op het gehele terrein. Daarnaast zijn in samenwerking met gemeente, lokale adviseurs en het Huis van Heron i.o. meerdere adviezen uitgebracht hoe ondernemers hun nieuw te realiseren panden energieneutraal kunnen maken. Dit heeft er inmiddels toe geleid dat het merendeel van de opgeleverde panden in 2020 energieneutraal is. De overige panden dienen te voldoen aan de 'beng normering'. Verduurzamingsambities worden zoveel mogelijk in de reserverings- en koopovereenkomsten vastgelegd.

In samenwerking met MRDH, RET en EBS wordt gekeken hoe de bereikbaarheid van Station Nootdorp, de gebiedsontwikkeling van Heron en de omliggende wijken verbeterd kunnen worden. Eind 2020 worden initiatieven uitgewerkt in een nieuw schetsontwerp voor de stationsomgeving Nootdorp. In 2021 vindt hierover besluitvorming plaats.

In 2020 is door de kwartiermakers van het Huis van Heron gewerkt aan een businesscase, het aantrekken van risicodragende investeerders en het vergroten van draagvlak onder ondernemers en relevante stakeholders. Bij voldoende committment en een rendabele businesscase kan er besloten worden of overgegaan wordt tot realisatie in 2021.

Boezem-Oost

In 2020 is op Boezem-Oost camerabewaking gerealiseerd. Daarnaast is de Oostelijke Randweg in juli 2020 geopend. Hiermee is de ontsluiting van dit bedrijventerrein geoptimaliseerd. Verder is geïnvesteerd in de organisatiegraad van het bedrijventerrein door het aantrekken van een parkmanager. Om de toekomstbestendigheid van dit terrein verder te vergroten wordt er in 2021 gewerkt aan de realiseren van een mobiliteitsstation voor electrische voortuigen, een horeca voorziening en een smartgrid voor energie.

In 2021 liggen de opgaven voor Boezem-Oost en Heron vooral op het gebied van de energietransitie en de ambities die zij daar in hebben. Via Businesspark Haaglanden werken we samen om nieuwe bedrijven aan te trekken voor de bedrijventerreinen Heron en Boezem.

Boezem-West

In 2020 hebben de ondernemersvereniging en de gemeente Pijnacker-Nootdorp samen professioneel Parkmanagement aangetrokken. De parkmanager werkt samen met ondernemers en de gemeente om de kwaliteit van het terrein op korte termijn te verbeteren. Hiermee wordt de basis gecreëerd om het gesprek aan te gaan over herstructureringsmogelijkheden en de toekomstbestendigheid van het terrein.

In 2020 zijn de contacten met ondernemers vanwege de coronacrisis geïntensiveerd. Doordat de afgelopen jaren veel contacten zijn gelegd, kon de gemeente makkelijk in contact treden met veel ondernemers om hun een hart onder de riem te steken en op te halen hoe het ze tijdens de crisis verging en op welke wijze de gemeente kon faciliteren. De proactieve houding van de gemeente werd door de ondernemers gewaardeerd.

In 2020 is gewerkt aan een verbeterplan om de waardering van ondernemers voor de gemeentelijke dienstverlening op te trekken naar een zeven in 2025. Dit plan wordt eind 2020 opgeleverd. In 2021 worden de acties uit het plan uitgevoerd en wordt er een nieuwe peiling ondernemersklimaat onder ondernemers gehouden. Deze periodieke peiling levert nieuw inzicht op in hoe ondernemers de dienstverlening van de gemeente en het ondernemersklimaat waarderen.

In 2020 is de ondernemersprijs, vanwege de coronacrisis, verschoven naar 2021. Er is gekozen om een alternatieve bijeenkomst of kleinere werkbezoeken te organiseren waarbij de verbinding tussen ondernemers onderling en met met de gemeente centraal staat. Daarnaast heeft er in september de jaarlijkse ZZP'netwerk bijeenkomst plaatsgevonden, om contacten met deze doelgroep te onderhouden en mogelijke initiatieven voor een ZZP-collectief te faciliteren.

Het economisch platform

In 2021 wordt er een impuls gegeven aan het Economisch Platform. Dit platform is een formele klankbordgroep van het college. Het platform komt minimaal tweejaarlijks bijeen en wordt gevormd door vertegenwoordigers van de verschillende werklocaties in Pijnacker-Nootdorp. Aan de hand van een korte evaluatie wordt gekeken waar verbeterpunten liggen en wat voor impuls nodig is.

Evaluatie ondernemersfonds

In de tweede helft van 2020 wordt door het ondernemersfonds een evaluatie aangeboden. Op basis van deze evaluatie wordt in 2021 besluitvorming voorbereid over de continuering van het fonds.