Bepalen en faciliteren ruimtelijke kwaliteit voor een aantrekkelijke woonomgeving

We werken aan een aantrekkelijke woonomgeving waar inwoners graag wonen. Dat monitoren we door iedere twee jaar een leefbaarheidsmonitor uit te voeren. De laatste leefbaarheidsmonitor dateert uit 2019. Daarbij is gekeken naar de punten die inwoners het meest belangrijk vinden voor fysieke woonomgeving. De onderstaande scores laten zien dat onze inwoners waardering hebben voor hun woonkwaliteit en woonomgeving:

Omgevingsvisie

Gezien het toenemend aantal claims op de ruimte vanuit onder andere economie, mobiliteit, wonen, groen en energietransitie en met het oog op de Omgevingswet, zijn we in 2019 gestart met het opstellen van een omgevingsvisie. Met dit strategische beleidsdocument geeft de gemeenteraad richting aan het beheer en de ontwikkeling van de fysieke leefomgeving op de lange termijn. In 2020 heeft de raad De Vloer vastgesteld. Hierin zijn integrale toekomstperspectieven met samenhangende ruimtelijke keuzes richting 2050 verwoord. Deze vormen de basis voor de dialoog met de samenleving. Om nadere duiding te geven aan de wijze waarop we in gesprek gaan met inwoners, ondernemers en (maatschappelijke) partners, is een participatie- en communicatieplan opgesteld. Dit is in maart 2020 naar de raad gezonden. De voor april 2020 geplande start van de daadwerkelijke participatie en communicatie, is vanwege de beperkende maatregelen door het Corona-virus uitgesteld naar oktober 2020. De dialoog met de samenleving vormt een belangrijke bouwsteen voor (het ontwerp van) de omgevingsvisie. In 2021 werken we verder aan de omgevingsvisie overeenkomstig de startnotitie. Het beoogde eindresultaat is een in 2021 vastgestelde omgevingsvisie. Daarmee beschikt de gemeente Pijnacker-Nootdorp voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet over een omgevingsvisie.

Bestemmingsplannen

De gemeente heeft een bepalende rol in de ruimtelijke kwaliteit. In die rol stellen we onder andere bestemmingsplannen vast. In bestemmingsplannen staan regels over wat er op een plek gebouwd mag worden en hoe gronden en gebouwen gebruikt mogen worden. Per 1 juni 2020 zijn er 82 vigerende bestemmingsplannen, inclusief herzieningen. Daarnaast zijn er zeventien vigerende wijzigings- en/of uitwerkingsplannen. Verder loopt de procedure voor negentien bestemmingsplannen en zeven wijzigings- of uitwerkingsplannen. Ook in 2021 zal aan de hand van een planning continue gewerkt worden aan het opstellen van nieuwe en actuele bestemmingsplannen. Voor Ruyven-Zuidpolder maken we nog in 2020 een ontwerpbestemmingsplan, waaran de vaststelling in 2021 zal plaatsvinden. Daarbij is wederom met een visieverkenning gewerkt, waardoor inwoners en ondernemers in een vroeg stadium met de gemeente in gesprek zijn gegaan om hun ideeën voor het gebied kenbaar te maken (ruimtelijke dialoog).

Uitnodigen en faciliteren

De gemeente heeft ook een faciliterende rol. Sinds 2018 werken we met een nieuw en integraal beleidskader: de Nota Uitnodigende Ruimtelijke Ordening. Door het ruimtelijk beleid te bundelen en de kwaliteiten concreter te maken, kunnen inwoners en ondernemers makkelijker ingaan op de uitnodiging om de ruimtelijke kwaliteit te behouden en te versterken. We evalueren deze nota in 2021 en geven dan ook een doorkijk naar de wijze waarop we hier vorm aan willen geven met het oog op de komende inwerkingtreding van de Omgevingswet. In aanvulling daarop zijn we gestart met het faciliteren van inwoners en ondernemers door onze dienstverlening te stroomlijnen, zoals beschreven in de Nota Uitnodigende Ruimtelijke Dienstverlening.

Toezicht en handhaving

De invoering van de Wet Vergunningverlening Toezicht en Handhaving verplicht gemeenten tot het hebben van een Verordening kwaliteit vergunningverlening, toezicht en handhaving omgevingsrecht. De meeste werkzaamheden daarvoor hebben in 2019 plaatsgevonden in de vorm van een verordening, een beleidsplan en een uitvoeringsplan. In 2020 hebben we door middel van een Jaarverslag de werkzaamheden over 2019 in beeld gebracht. Vanaf 2020 wordt de raad jaarlijks geïnformeerd over een uitvoeringsprogramma voor het komende jaar en over een jaarverslag dat betrekking heeft op afgelopen jaar. Elke vier jaar wordt het beleidsplan (vastgesteld in 2019) herzien. De Omgevingswet zal ook op het gebied van toezicht en handhaving tot veranderingen leiden. Hierover informeren wij u via de monitor Omgevingswet.

Programmaplan Omgevingswet

Ter voorbereiding op de nieuwe Omgevingswet is in 2019 het Programmaplan Omgevingswet vastgesteld en ter informatie aangeboden aan de raad. Hierin staat langs welke sporen we ons voorbereiden op de implementatie van de wet. Ook al is de invoeringsdatum verschoven naar 2022, de werkzaamheden zoals benoemd in het programmaplan blijven actueel. Concrete voorbeelden van projecten die hier binnen vallen zijn de omgevingsvisie, de pilots omgevingsplannen, de omgevingsvergunningen en de implementatie van het digitaal stelsel omgevingswet. In 2020 zijn we gestart met het project Werkend Stelsel. Binnen dat project worden de beleids- en werkprocessen beschreven en aangepast aan de eisen en het gedachtegoed van de Omgevingswet. Het gaat daarbij zowel om processen die moeten borgen dat beleid integraal is, als om processen die moeten zorgen dat nieuwe initiatieven worden bekeken vanuit de lange termijn visie op de fysieke leefomgeving zoals beschreven in de Omgevingsvisie. Daarnaast is in 2020 bij de Kadernota gevraagd om middelen beschikbaar te stellen. Deze zijn noodzakelijk voor de (incidentele) werkzaamheden verbonden aan de invoering van deze wet. In 2021 gaan we door met de uitvoering van het programmaplan en daarin benoemde projecten en processen.

Regisseren uitbreidingen in nieuwe woonmilieus

Onze gemeente is een groeigemeente. In april 2020 woonden er 55.426 (Bron: Pijnacker-Nootdorp in cijfers, 24 juni 2020) mensen in onze gemeente. Het aantal woningen bedroeg op dat moment 21.572. Dat zijn 312 woningen meer dan in maart 2019. De meeste nieuwe woningen komen in de ontwikkelingswijken Ackerswoude en Pijnacker-Zuid (Keijzershof en Centrumlijn). Daarnaast zijn er ook diverse kleinere (soms particuliere) ontwikkelingen, die bijdragen aan vergroting van de mogelijkheden voor het doorlopen van een lokale wooncarrière en de doorstroming. Binnen de bestaande kernen worden ook woningen gerealiseerd, zoals bijvoorbeeld aan het Gildehof (ca. 120 woningen). Tegelijk bereiden we twee nieuwe wijken voor: Tuindershof en De Scheg. Tot slot wordt ook gewerkt aan de voorbereiding van aanvullende locaties zoals Stanislas I en op de (middel)lange termijn Oranjepark. In totaal bouwen we binnen de bestaande en geplande projecten nog circa 2000 woningen.

Regisseren woningaanbod voor doelgroepen

Bij de toename van het aantal woningen is extra aandacht voor het realiseren van woningen voor bepaalde doelgroepen. We doen dat volgens de Woonvisie Pijnacker-Nootdorp 2030, die in juni 2020 door de raad is vastgesteld. Het gaat om doelgroepen als jongeren, ouderen, starters, doorstromers, gescheiden ouders en mensen die uit de zorg komen. Zij zijn vaak aangewezen op de sociale woningvoorraad.

De mediane wachtduur van geslaagde woningzoekenden was in 2019 in de regio 72 maanden voor een starter en 43 maanden voor een doorstromer. Wanneer we dit regionale cijfer vergelijken met de mediane wachtduur van een woningzoekende in Pijnacker-Nootdorp (incl. lokaal maatwerk), dan zien we dat deze met respectievelijk 78 maanden voor een starter en 39 maanden voor een doorstromer redelijk vergelijkbaar zijn met de regio. Verhuringen aan de inwoners van Pijnacker-Nootdorp via lokaal maatwerk worden in de wachtduur meegerekend. Dit omdat de regel zo is gedefinieerd dat een brede groep in aanmerking komt voor deze voorrang. De effecten van het lokaal maatwerk zijn ook terug te zien in de zoekduur (waarbij het moment van slagen wordt berekend vanaf de eerste reactie). De zoekduur (incl. lokaal maatwerk) voor een starter in Pijnacker-Nootdorp bedraagt 38 maanden en voor een doorstromer 18 maanden. De mediane zoekduur is daarmee met 24 maanden in 2019 iets gestegen, maar blijft hiermee nog wel onder de regionale zoekduur van 35 maanden.

Pijnacker-Nootdorp werkt met acht andere gemeenten samen in de Bestuurlijke Tafel en woningmarkt Haaglanden. In 2020 is in dit regionale samenwerkingsverband gewerkt aan nieuwe woningmarktafspraken. Deze afspraken zijn een uitwerking/verdieping van het convenant Gaten Dichten in Haaglanden. In 2020 wordt door het college een eerste bod gedaan richting de regio. Daarin staat beschreven wat onze gemeente de komende jaren gaat bouwen en hoe we daarmee een bijdrage leveren aan het bereiken van een meer evenwichtige spreiding van de sociale woningvoorraad. Daarbij wordt ook gekeken naar flankerend beleid in de vorm van doorstroming en behoud van bestaande sociale huurwoningen. Het bod van het college moet passen binnen de door de raad vastgestelde Woonvisie Pijnacker-Nootdorp. Afronding van dit proces in de vorm van afspraken vindt in de loop van 2021 plaats.

Inspanningen behoud sociale voorraad

Er zijn spanningen op de sociale woningmarkt. Daarvoor zijn verschillende oorzaken zoals:

• Het aanbod van sociale woningen in onze gemeente is klein.
• De doorstroming is laag door de hoge kwaliteit van de woningvoorraad.
• Corporaties verkopen woningen of veranderen sociale woningen in woningen in de vrije sector door de huur te liberaliseren.
• Corporaties hadden de afgelopen jaren weinig geld om meer woningen te bouwen.

We zetten ons in voor het behoud van de sociale huurwoningen in onze gemeente en zijn hierover lokaal en regionaal in gesprek met de woningbouwcorporaties. In 2019 is de sociale voorraad (zelfstandige woningen met een netto huurprijs tot € 720,42 prijspeil 2019) in Haaglanden toegenomen met 1.210 woningen tot 141.791 woningen. Wij hebben ons, samen met andere gemeenten, ingezet om de sociale woningen van Vestia te behouden. Vestia moet saneren vanwege financiële problemen. Dat zou ertoe leiden dat een groot deel van de sociale voorraad van Vestia naar de vrije sector verdwijnt. Aangezien Vestia in Nootdorp de grootste corporatie is, zou dit betekenen dat er dan vooral in die kern veel te weinig sociale woningen zijn.

Voor Pijnacker-Nootdorp lijkt dit risico te zijn weggenomen, omdat woningcorporatie Staedion zich bereid heeft verklaard om eind 2020 het bezit van Vestia in Nootdorp over te nemen en (voor het overgrote deel) te verhuren in de sociale sector. Over dit bezit maken we in 2021 met Staedion prestatieafspraken. Daarmee is een belangrijke stap genomen in het behoud van deze noodzakelijke woningvoorraad. De vijf andere maatwerkgemeenten, die met dezelfde problematiek kampen, hebben veelal nog niet een dergelijk concreet uitzicht op overname en behoud van de woningen die nu nog in bezit zijn van Vestia. Daarnaast gaan we in 2021 ook met de andere in onze gemeente actieve corporaties prestatieafspraken maken, net zoals dit in 2020 is gebeurd. We streven ernaar om meerjarige prestatieafspraken te maken.

Resultaten uitbreiden sociale voorraad

Ook in 2020 is gewerkt aan uitbreiding van het aantal woningen voor alle doelgroepen. Daarvoor hebben we diverse concrete projecten uitgevoerd. In 2020 trekken de bewoners van Villa Zonnedauw in hun nieuwe woning. Hier hebben veertien jongvolwassenen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking een plek gevonden waar ze met hulp zelfstandig kunnen wonen. Daarnaast is in 2020 gestart met de bouw van een woonzorggebouw voor mensen met geheugenproblemen in Nootdorp. Waarschijnlijk kunnen zij volgend jaar hun intrek nemen in dit nieuwe gebouw. Op Gildehof wordt volop gebouwd, hier komen 21 sociale huurappartementen.

In 2020 is daarnaast gewerkt aan het project Hart van Nootdorp. Deze ontwikkeling in het centrum van Nootdorp gaat niet alleen over het bouwen van woningen, maar ook over een nieuwe sporthal en een nieuwe school, beide ter vervanging van bestaande voorzieningen. Er zijn varianten in beeld gebracht waarbij de raad ervoor heeft gekozen dat de sporthal op de huidige locatie wordt gebouwd. Dat betekent dat in de gebiedsvisie, die in het vierde kwartaal van 2020 aan de raad wordt aangeboden, deze variant wordt uitgewerkt. In 2021 zal voor deze ontwikkelingslocatie een nieuw bestemmingsplan worden gemaakt. De volgende locaties waar de sociale voorraad wordt uitgebreid zijn Tuindershof (41% sociaal), Stanislas I (30% sociaal), de Centrumlijn (40% sociaal) en Vrijenban II (30% sociaal).

Ontwikkeling van de demografische druk

De behoefte aan woningen hangt samen met de demografische druk. De demografische druk geeft de verhouding aan tussen het aandeel jongeren jonger dan vijftien jaar en het aandeel ouderen ouder dan 65 jaar ten opzichte van de ‘productieve leeftijdsgroep’ van 20-65 jaar.

Landelijk neemt de demografische druk toe door de combinatie van vergrijzing en steeds minder geboortes. In onze gemeente is het aandeel jongeren jonger dan veertien jaar relatief groot ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Het landelijk gemiddelde ligt in 2019 op 15,7%. In onze gemeente is dat 19,7%. Bij het aandeel ouderen ouder dan 65 jaar zien we het tegenovergestelde. In onze gemeente is het aandeel ouderen 14,8%, terwijl dit landelijk 19,5% is. Het aantal 75-plussers in onze gemeente stijgt van 6,5% in 2019 naar 16,1% in 2050. Dat staat in Pijnacker-Nootdorp in cijfers (25 juni 2020). Deze ontwikkelingen bevestigen dat we voor deze doelgroepen woningen moeten bouwen. De Woonvisie Pijnacker-Nootdorp 2030 en de bijbehorende Woonagenda 2020-2021 die dit jaar is vastgesteld, laten zien hoe we dat de komende jaren willen realiseren.

In Ackerswoude werken we samen met projectontwikkelaars aan de bouw van ongeveer 1.000 woningen. Daarvan is een groot deel al verkocht. We verwachten dat deze wijk in 2023 helemaal klaar is. In 2020 wordt gebouwd aan woningen in delen van Brink en Landrijk. Pijnacker-Zuid realiseren we op basis van raamovereenkomsten met projectontwikkelaars.

In 2020 is in Keijzershof begonnen met de verkoop van fase drie (42 woningen) in het deelgebied Park van Buijsen/Eilanden. Daarnaast is gestart met de voorbereiding en planontwikkeling van de Centrumlijn. In dit deelgebied van Pijnacker-Zuid worden circa 410 woningen gerealiseerd, die naar verwachting in 2025 gereed zijn. Van de 2.071 woningen in Keijzershof zijn er ongeveer 1.816 opgeleverd en 124 in aanbouw. We verwachten dat deze wijk in 2026 klaar is.

In aanvulling daarop hebben we in 2020 verder gewerkt aan de voorbereiding van twee nieuwe uitbreidingslocaties: de Scheg en Tuindershof. Voor de Scheg is in 2020 een ontwerpbestemmingsplan ter inzage gelegd. Als alles volgens planning gaat, wordt het bestemmingsplan ook nog in 2020 vastgesteld. Verwacht wordt dat in het tweede kwartaal van 2021 wordt gestart met de verkoop van de eerste fase van dit project. In het vierde kwartaal van 2021 kan vervolgens worden gestart met de bouw. Tuindershof is al een fase verder. Het bestemmingsplan is vastgesteld en de voorbereiding van de bouw is buiten al zichtbaar. De start van de verkoop van de woningen staat gepland voor september 2020, waarna de bouw van de woningen in 2021 kan beginnen.